Władysław Kopaliński "Trzeci kot w worku czyli Rozmaitość świata"

Nie ulega wątpliwości, że Słownik mitów i tradycji kultury Kopalińskiego jest najczęściej używaną książką w moim domu. Nie, nie podpiera stołu z jedną nóżką bardziej. Opasła książka jest używana mniej więcej w tych celach, dla których została wymyślona. Czyli do sprawdzania informacji tyleż ciekawych co w praktyce nieprzydatnych. Choć wolę napisać, że są to wiadomości pięknie bezinteresowne.


Bo da się – pewnie i całkiem wygodnie – egzystować, nie wiedząc, kim jest Łazik z Tormesu. Przelecieć przez życie nie używając słowa "łapserdak". Do grobowej deski mieć centralnie w nosie, że na naszej polskiej ziemi już w XVII w. pisano ateistyczne traktaty, zarzucające duchowieństwu, że gasi naturalne światło rozumu (reakcja duchowieństwa była całkiem racjonalna – racjonalistycznego dzieła użyto jako podpałki stosu, na którym spłonął autor, Kazimierz Łyszczyński). I te wszystkie pyszne wiadomości pochodzą z jednej strony Kopalińskiego Słownika!

Wszystkie trzy Koty w worku są wcześniejsze niż opus magnum leksykografa i tak jak Słownik są ostoją naturalnego światła rozumu. Może to właśnie praca nad nimi podsunęła Kopalińskiemu ideę stworzenia tak przepastnego leksykonu, jakim jest Słownik mitów?

O ile Koty pierwszy i drugi, traktujące o pochodzeniu nazw, pojęć i rzeczy, pewnie wciąż są przytulaśnymi mruczkami, to ten trzeci – traktujący o zagadnieniach z wielu dziedzin naukowych – okazał się już nieco wyliniałym kocurem. Bo są to wiadomości sprzed 30 lat – nieuchronnie zdezaktualizowane w sporym procencie.

Niemniej i ten Kot nie stracił wszystkich pazurów. Obiecana w tytule rozmaitość zadziwia. Z worka wypadają m.in. takie tematy jak czystość w ulu, stosunki przedmałżeńskie czy imiona sekretne. Wiele stwierdzeń autora do dziś można traktować jako aktualne postulaty. Na przykład szkic o nerwicy zwierząt zawiera konkluzję, że zoo należy budować w ten sposób, by zwierzęta pozostały wolne, a w klatkach siedzieli ludzie. Tekst o stosunkach przedmałżeńskich dowodzi, że konieczność zachowania dziewictwa to rozszerzenie na córki prawa męskiej własności, a monogamia jest sztucznym wytworem, którego nie znajdziemy u źródeł cywilizacji.

Po więcej smaczków odsyłam do źródła. Jeżeli nie szukasz konkretnej informacji, lecz zwyczajnie lubisz wiedzieć, pan Kopaliński będzie ci dużo lepszym wujkiem niż Google.

Moja ocena: 4,5/6

BiblioNETka: 4,82/6

Trzeci kot w worku czyli Rozmaitość świata / Władysław Kopaliński ; wyd. KAW, 1982.